Opis konstrukcji FN FAL
7,62 mm karabin samopowtarzalny FN FAL
Prace nad tym karabinem rozpoczęły się już w lutym 1948 roku. Początkowo projektowano go do niemieckiego naboju pośredniego 7,92 mm Kurz Patrone, a następnie do angielskiego naboju pośredniego 0,280 cala (7 mm). Równolegle rozwijano dwie wersje: konwencjonalną ze stałą kolbą drewnianą oraz wówczas niekonwencjonalną wersję bez kolby w tzw. układzie bull-pup. Gdy na początku lat pięćdziesiątych do uzbrojenia NATO wprowadzono amerykański znormalizowany nabój kalibrowy 7,62 x 51 mm NATO, dwaj konstruktorzy z Fabrique Nationale: D.J. Saive oraz współpracujący z nim Ernest Vervier, przeprojektowali broń na ten właśnie nabój.
Karabin nazwany FAL, czyli fusil automatique légér - lekki karabin samoczynny, zwrócił na siebie uwagę i wkrótce osiągnął ogromny światowy sukces. W latach osiemdziesiątych był używany w ponad dziewięćdziesięciu krajach, a produkowany w jedenastu. Jego pozycja była tak silna, że przewidywało się, iż pozostanie w służbie liniowej jeszcze po roku 2000.
Powstały cztery wersje karabinu FAL: wzór 50-00 karabin z lufą normalną i stałą kolbą; wzór 50-64 karabin z lufą normalną, ale kolbą składaną; wzór 50-63 karabinek z lufą skróconą i kolbą składaną; oraz wzór 50-41 karabin z lufą ciężką i dwójnogiem, spełniający funkcję rkm-u. Poszczególni producenci licencyjni wprowadzali do tych odmian, drobne na ogół, modyfikacje wynikające z własnych potrzeb, jednakże w niektórych przypadkach zmiany są dość istotne.
Karabin działa na zasadzie wykorzystywania energii gazów prochowych odprowadzanych przez boczny otwór w lufie, a ryglowany jest przez przekoszenie zamka w płaszczyźnie pionowej z tym, że ruch wahadłowy wykonuje tylna część zamka, podnoszona i opuszczona w wyniku współpracy zamka z suwadłem. Do zasilania służy magazynek pudełkowy o pojemności 20 nabojów, wykonany z blachy stalowej na masę 250 g, a w wykonaniu ze stopu lekkiego 120 g. Mechanizm spustowy w wersji oryginalnej pozwala na prowadzenie zarówno ognia pojedynczego jak i ciągłego. Jednakże w wersjach krajowych np. w wersji angielskiej, kanadyjskiej, indyjskiej i holenderskiej, możliwy jest tylko ogień pojedynczy.
Przełącznik rodzaju ognia, połączony z bezpiecznikiem, znajduje się z lewej strony komory spustowej nad chwytem pistoletowym i uruchamiany jest kciukiem prawej ręki. Ma on trzy położenia: górne "zabezpieczony", środkowe "ogień pojedynczy" i dolne "ogień ciągły". Ograniczenie karabinu FAL do broni tylko samopowtarzalnej jest uzasadnione z uwagi na niewielką celność ognia seryjnego, zwłaszcza prowadzonego dłuższymi seriami, oraz ze względu na silne oddziaływanie karabinu na ramię strzelca.
Broń jest wyposażona w regulator gazowy o dużym zakresie regulacji, pracujący na zasadzie wypływu gazów prochowych do atmosfery. Gdy karabin jest czysty i strzelanie prowadzi się w idealnych warunkach, większość gazów wypływa na zewnątrz. W razie potrzeby zwiększenia ciśnienia działającego na tłok napędzający suwadło, regulator przestawia się aż do osiągnięcia właściwego działania broni. W wersjach FN FAL strzelających z otwartego zamka regulację prowadzi się dopóty, dopóki części ruchome nie zostaną zatrzymane w tylnym położeniu po wystrzeleniu pojedynczo ładowanych nabojów. Natomiast w wersjach strzelających z zamka zamkniętego np. w odmianie angielskiej, graniczną nastawę regulatora uzyskuje się wówczas, gdy pusta łuska zostanie wyrzucona z karabinu na odległość około 3 metrów. Jedna z nastaw regulatora, oznaczona GR, służy do miotania granatów nasadkowych; broń pracuje wówczas jak karabin powtarzalny, to znaczy po każdym strzale przeładowuje się ją ręcznie.
Opis SLR L1A1
Karabin L1A1, strzelający nabojem 7,62 mm x 51 jest angielską odmianą belgijskiego karabinu FN FAL, spełniająca specyficzne wymagania brytyjskich sił zbrojnych. Broń działa na zasadzie wykorzystania energii części gazów odprowadzanych z przewodu lufy a ryglowana jest przez przekoszenie zamka. W zasadzie L1A1 produkowany był w wersji samopowtarzalnej, tzn. strzelającej tylko ogniem pojedynczym, jednakże za pomocą niewielkich zmian w mechanizmie spustowym można go przerobić na ogień ciągły. Rączka napinająca zamek znajduje się po lewej stronie, dzięki czemu przy napinaniu zamka prawa ręka spoczywać na języku spustowym. Rączka napinająca i uchwyt do przenoszona broni są składane do dołu; rączka służyła idealnie za otwieracz piwa w butelkach.
Producentem L1A1 była znana angielska wytwórnia Royal Small Arms Factory w Enfield Lock, Middlesex. Karabin ten wytwarzało się na licencji w Australii i Kanadzie. Był w uzbrojeniu wojsk Wielkiej Brytanii, Australii, Kanady i Nowej Zelandii, oraz w wojskach Barbadosu, Gambii, Gujany, Malezji, Omanu i Singapuru.
Karabin L1A1 był przepisowym brytyjskim karabinem piechoty od końca lat pięćdziesiątych i w czasie tej służby zyskał opinię broni wytrzymałej, niezawodnej w działaniu oraz prostej w obsłudze. Wyszkolony strzelec w ciągu minuty mógł w tzw. ogniu szybkim oddać 20 celnych strzałów do oddzielnych celów. Początkowo SLR posiadał elementy drewniane. W latach siedemdziesiątych wprowadzono do karabinu wiele elementów wykonywanych z tworzyw sztucznych (widoczne na zdjęciu poniżej), przede wszystkim kolbę, której długość mogła być regulowana poprzez montowanie jednej z czterech stopek kolby o różnej długości. Umożliwiało to indywidualne dopasowanie broni do strzelca.
Do zasilania stosuje się magazynki pudełkowe o pojemności 20 nabojów. Karabin miał standardowo montowany celownik przeziernikowy, posiadał też możliwość montowania lunety SUIT (Sight Unit, Infantry, Trilux) z czterokrotnym powiększeniem.
Co się stało z SLR?
Lata osiemdziesiąte zapisały się w historii karabinów jako okres powszechnego wprowadzenia do uzbrojenia broni o kalibrze 5,56 mm. W państwach NATO formalnym punktem wyjściowym stała się decyzja normalizacyjna z października 1980 roku, przyjmująca kaliber 5,56 mm jako drugi, obok kalibru 7,62 mm, znormalizowany kaliber dla karabinów i karabinków na okres po roku 1980.
W 1987 roku Brytyjczycy wprowadzili karabinek L85A1 oraz karabinek maszynowy L86A1 - oba zastąpiły SLR (L1A1), LMG (L4) oraz Sterling Sub Machine Gun (L2). Nowa konstrukcja strzelała nabojami 5,56 mm x 45 (SS 109), wymaganymi przez NATO. Wielka Brytania od dawna od dawno zacierała ręce na myśl o karabinku bull-pup (bez kolby właściwej) o naboju pośrednim
Jaki los spotkał SLR? Początkowo MoD rozważał decyzję czy SLR powinno się oddać kadetom (Army Cadets Force), jednak zrezygnowano z tego pomysłu (kadeci nie potrzebowali tak potężnego karabinu). Bardzo mała część trafiła do muzeów na wyspach, część została sprzedana Sierra Leone, a cała reszta została zezłomowana.